ความเหน็ดเหนื่อยเมื่อยล้า ความเจ็บปวด มันเป็นเรื่องของกาย มันไม่ผิดไม่ถูก มันเป็นผลจากเหตุปัจจัย มันเป็นธรรมชาติของกาย อย่างนั้นเอง

แต่จิตที่หลง เข้าไปยึดติด ปรุงความไม่ชอบไม่พอใจ ปรุงอกุศลขึ้น มันก็เลยทุกข์

หากจิตสงบไม่ปรุงแต่ง มันก็อยู่ของมันตามธรรมชาติ เป็นอัพยากฤตไม่ใช่ทั้งกุศลและอกุศล

ส่วนจิตที่ปรุงกุศล คือโพธิจิต หรือ อัปมัญญา ก็จะมีความสุข ซึ่งจะเป็นกำลังให้เราทำประโยชน์แก่โลกต่อไป

มายาจิตมันก็มีอยู่แค่นี้ กุศลอกุศลอัพยากฤตยึดอะไรมันไม่ได้สักอย่าง มันเป็นแค่ปรากฏการณ์ของเหตุปัจจัยที่ประกอบกันเท่านั้น

แต่แม้ยึดไม่ได้ ก็สามารถฝึกเพื่อให้ทำประโยชน์ให้ยิ่งขึ้นไป จนถึงประโยชน์สูงสุดได้

ซึ่งการฝึกจิตก็คือการสร้างเหตุปัจจัยให้เหมาะสม เพื่อละสิ่งเสื่อมและเจริญสิ่งที่เป็นทางเจริญเป็นประโยชน์ให้ยิ่งขึ้นไปนั่นเอง

หนทางแห่งการหลุดพ้น จึงไม่ใช่การพยายามบังคับจิตให้ให้หยุดอยู่เฉยๆ บื้อๆ โดยไม่เกิดประโยชน์อันใด

และก็ไม่ใช่การมุ่งจะเอาแต่ประโยชน์ ติดดี อยากดี อยากเป็น อันเป็นผลจากจิตที่ยังยึดมั่นถือมั่นอยู่เช่นกัน

จงใช้สติปัญญา ค้นหาความเป็นกลางให้เจอ แล้วเธอจะเข้าใจ