รากฐานของการเรียนรู้ในมหาสติปัฏฐานสี่
คือ
เรียนรู้ สมุทยธัมมา – ธรรมอันเป็นเหตุแห่งการปรากฏขึ้นของรูปนามนั้น

วยธัมมา – อาการแห่งการเสื่อมสลายแปรปรวนของรูปนามนั้น

และ สมุทยวยธัมมา – ธรรมอันเป็นเหตุแห่งการเสื่อมสลายแปรปรวนนั้น

ไม่ใช่แค่เพียงฝึกสติรู้สภาวะเกิด รู้สภาวะดับ เท่านั้น
นั่นเป็นเพียงจุดเริ่มต้น

ดังนั้น โยนิโสมนสิการ – การเรียนรู้สังเกตด้วยความแยบคาย จึงเป็นปัจจัยหลักอันสำคัญยิ่ง ของความสมบูรณ์ของมหาสติปัฏฐานทั้งสี่

เมื่อมหาสติปัฏญานสี่สมบูรณ์ วิชชาวิมุตติจึงจะปรากฏขึ้น